OMSCHRIJF EEN KUNSTENAAR
KIM ENGELEN


Door heel Nederland heb ik wildvreemde mensen dezelfde vraag gesteld: OMSCHRIJF EEN KUNSTENAAR.



INTRO
Als mensen mij vroegen welke studie ik volgde en ik vertelde dat ik op de Kunstacademie zat, dan werd er meestal gereageerd met ‘Ohja, dat had ik niet van jou verwacht.’ Dat irriteerde me behoorlijk en ik vroeg me af hoe een kunstenaar er in hun verbeelding uitziet.

Ik denk dat het beeld dat bij de mensen heerst een nogal vastgeroest en bevooroordeeld beeld is. Maar waarom houdt dit beeld dan nog steeds stand? Mijn antwoord is dat ik denk dat de kunstenaars en de docenten op de kunstacademie dit beeld zelf in leven houden.

In mijn tijd op kunstacademie zag ik dat er mensen waren die zich in het propedeuse jaar regulier gedroegen en er normaal uitzagen totaal veranderden. Ze wilden zich qua uiterlijk schijnbaar aanpassen aan de meerderheidsgroep. En eenmaal behorende tot die ‘elite’ groep vertoonden ze snobisme. Ontwikkelden attitude problemen. Of werden plots chagrijnig als je ze bijvoorbeeld goedemorgen wenste.

En dan de docenten die jou moeten opleiden tot een zelfstandig functionerend kunstenaar. Deed ik uit fatsoen mijn stofjas uit bij een bespreking van mijn werk, dan vroegen ze mij of ik me er soms voor schaamde.

En steken onder water geven als bleek dat jouw muziekkeuze geheel afweek van de rest. Of dat ze in het laatste jaar, het examenjaar, tussen de drukte door in een cursus van zes bijeenkomsten je wilden leren hoe je ondernemend kunstenaar moet zijn. Er bleek sowieso een soort van onuitgesproken regel te zijn dat er niet over geld gesproken mag worden.

Het beste voorbeeld nog is dat een docente (zelf kunstenares), tijdens een beoordeling van mijn werk mij verweet geen kunstenaarsmentaliteit te bezitten.

Wat is een kunstenaarsmentaliteit eigenlijk? Deze mevrouw heeft daar dus een duidelijk eenduidig beeld van, waar niet van afgeweken mag worden.

Jammer toch dat juist net de enige groep mensen die dit beeld zou kunnen veranderen en waarvan je eigenlijk zou verwachten dat ze openstaan voor alles wat nieuw en anders is en die zich willen afzetten tegen de foute dingen in de maatschappij, dat juist deze mensen last hebben van xenofobie en het liever allemaal zo laten.

En dat ze dus helemaal niet zo zelfstandig en autonoom de dingen benaderen als wel in een groep. En dus zo weer een bepaald soort mensen worden en zo op z’n beurt zo weer voor zichzelf een hokje creëren waar dan alle kunstenaars in horen te passen. En het oude vastgeroeste beeld van een omschrijving van een kunstenaar in stand blijft.

Vandaar dat ik wel eens wilde zien wat er in Nederland onder een kunstenaar wordt verstaan en of het allemaal wel zo dramatisch is als ik het mij voorstelde.

In alle provincies van Nederland heb ik één willekeurig persoon gevraagd om deze vraag te beantwoorden. Dat ene antwoord heb ik gebruikt voor dit boekje. Dus ondanks wat het antwoord was, heb ik niet nog een ander persoon in die desbetreffende stad gevraagd.

Kim Engelen, december 1998